ARABULUCULUK

Arabuluculuk Nedir?

Uyuşmazlığın tarafı olan kişilerin uyuşmazlıklarını mahkeme önüne götürmeden, tarafsız bağımsız uzman bir üçüncü kişi yani arabulucu yardımıyla dostane, hızlı, ekonomik ve  kesin bir şekilde çözüme kavuşturmak için başvurdukları alternatif uyuşmazlık çözüm yoludur.

Arabulucu Kimdir?

Arabuluculuk eğitimini tamamlayarak Adalet Bakanlığı tarafından yapılan yazılı sınavı geçtikten sonra Arabuluculuk Daire Başkanlığı’nca tutulan sicile kaydedilen,mesleğinde en az 5 yıllık kıdeme sahip hukuk fakültesi mezunu kişidir. Arabulucu, arabuluculuk sürecinde uyuşmazlığın taraflarıyla birlikte veya ayrı ayrı görüşerek müzakerelerde bulunur. Tarafları bir araya getirerek birbirlerini anlamalarını sağlar. Tüm bu süreçlerde taraf tutmaz, her iki tarafa da eşit mesafede yer alır. Arabulucu, mahkeme gibi karar mercii değildir. Taraflar arasındaki iletişimi sağlayarak,tarafların ihtiyaçlarına ve menfaatlerine dikkat çekerek, uyuşmazlıklarının çözümünü  bizzat kendilerinin bulmasını sağlar.

Hangi Uyuşmazlıklar Arabuluculuk Yoluyla Çözülebilir?

Arabuluculuk Kanunu’na göre; tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri her türlü iş veya işlemlerden doğan özel hukuk uyuşmazlıkları arabuluculuk ile çözüme kavuşturulabilir. İş hukukundan, ticaret hukukundan ve tüketici hukukundan kaynaklanan uyuşmazlıklar dava şartı arabuluculuk (zorunlu arabuluculuk) kapsamındadır. Dava şartı arabuluculuk (zorunlu arabuluculuk) nedir? Zorunlu arabuluculuk, tarafların dava açmadan önce uyuşmazlıklarını arabulucu önünde çözmeye çalışmaları anlamına gelir ki bu yolu denemeden dava açanın davası dava şartı yokluğundan reddedilecektir.

Herhangi bir özel hukuk uyuşmazlığının tarafları, zorunlu arabuluculuk uygulaması dışında kendi istekleri ile ihtiyari olarak da arabulucuya başvurabilir. Tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri tüm özel hukuk uyuşmazlıkları, işleri ve davaları arabuluculuk ile çözüme kavuşturulabilir. Tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri ihtiyari arabuluculuk yoluyla çözülebilecek uyuşmazlıklardan bazıları şunlardır: kira uyuşmazlıkları, maddi-manevi tazminat talepli uyuşmazlıklar, mal paylaşımında bulunamayan mirasçılar arasındaki uyuşmazlıklar, boşanma, mal rejimi, nafaka ile ilgili uyuşmazlıklar, kat mülkiyeti hukuku konusundaki uyuşmazlıklar, taşınmaza yapılan müdahalenin men-i (tecavüzün önlenmesi) ile ilgili uyuşmazlıklar, ortaklığın giderilmesine ilişkin uyuşmazlıklar…

Ticari Davalarda Zorunlu Arabuluculuk

Türk Ticaret Kanunu’nun 5/A maddesine göre,  ticari davalardan, konusu; bir miktar paranın ödenmesi olan alacak ve tazminat talepleri hakkında  dava açılmadan önce arabulucuya başvurulmuş olması dava şartıdır. Yani, arabulucuya başvurulmadan bu tür davalar doğrudan asliye ticaret mahkemesine açılamaz. Açılması durumunda dava, dava şartı yokluğundan reddedilecektir.

İş Hukukunda Zorunlu Arabuluculuk

1 Ocak 2018 tarihinden itibaren işçi-işveren uyuşmazlıklarında dava açmak isteyen tarafın öncelikle arabuluculuk yoluna başvurması gerekmektedir. Arabuluculuğa başvurulmadan dava açılması durumunda, dava, dava şartı yokluğundan reddedilecektir.7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu 3. Maddesine göre; işçi ve işveren arasındaki ücret alacağı, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, fazla mesai ücreti vb. gibi alacaklardan doğan uyuşmazlıkların öncelikle arabuluculuk yoluyla çözülmeye çalışılması gerekmektedir. 

Arabuluculuğun Avantajları ve Taraflara Sağladığı Faydalar Nelerdir?

Arabuluculuk, aylar hatta yıllarca süren mahkeme sürecine göre daha hızlıdır. Zamandan tasarruf sağlar. İşçi-işveren uyuşmazlıklarında maksimum 4 hafta (7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu m.3/10) , ticari uyuşmazlıklarda maksimum 8 hafta içinde (6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu m.5/A ) uyuşmazlık sonuçlandırılır.

Arabuluculuk, hızlı olmasının yanında yargı yoluna göre daha ekonomiktir. Yargılama aşamasındaki gibi harç ve davanın başında yatırılması gereken keşif, bilirkişi, tanık ücreti ödenmesi gerekmez. Arabuluculuk bürosuna başvuruda herhangi bir ücret alınmaz.  Arabuluculuk, esnek bir süreçtir. Yargılama sürecinde kendini ifade edebilme imkânı bulamayan taraflar, arabuluculuk sürecinde kendilerini rahatça ifade edebilir ve karşı tarafı dinleyip anlayabilirler. Ayrıca, yargılamadan farklı olarak arabuluculukta kontrol tamamen tarafların elindedir. Bu da tarafların müzakerelerde çok daha fazla söz hakkına sahip olması ve anlaşmanın sonucunu kendilerinin belirleyebilmesi anlamına gelir. Arabuluculuk sürecinde kazanan taraf ve kaybeden taraf yoktur. Çünkü arabuluculuk sürecinde tarafların hangisinin haklı, hangisinin haksız olduğu belirlenmeye çalışılmaz. Anlaşma, tarafların onayıyla yapıldığından memnuniyet seviyesi daha yüksektir. Arabuluculuk anlaşma tutanağı, mahkeme kararına eş kuvvette bir metindir. 

Arabulucuya Nasıl Başvurulur?

Tarafımıza, Arabulucuya Nasıl Başvurulur? Arabulucuya başvuru dilekçe örneği? Arabulucuya Başvuru Ücretli Mi?  şeklinde sorular gelmektedir. Arabulucuya işçi veya işveren kendileri başvurabileceği gibi avukatları vasıtası ile de arabuluculuk başvurusu yapabilirler. Arabuluculuk başvurusu yapmak isteyen taraf tek başına adliyelerde bulunan arabuluculuk bürosuna gidip başvuru yapabilir. Bu durumda Adliyedeki Arabuluculuk Bürosu tarafından arabuluculuk sürecini yönetmek üzere bir arabulucu görevlendirilir. Bu görevlendirmede, başvurucunun arabulucuyu seçme olanağı bulunmamaktadır. Arabuluculuk başvurusu yapmak isteyen taraf, Adliye Arabuluculuk Bürosuna gitmeden bildiği, tanıdığı güvendiği bir arabulucuya ya da Arabuluculuk Merkezine de başvuruda bulunabilir. Bu durumda; arabulucu her iki tarafın da onayıyla arabulucu olarak seçildiğini tutanak altına alır. Bu tutanağı hem arabulucu hem de her iki taraf imzalar. Bu tutanak adliye arabuluculuk bürosuna teslim edilir ve arabuluculuk süreci başlamış olur.Avukat Pınar Yılmaz Büyükurgancı, Adalet Bakanlığı Arabulucular Siciline kayıtlı bir arabulucu olup Antalya Arabuluculuk Merkezi ortağıdır. Antalya Arabuluculuk Merkezimizde gerek dava şartı arabuluculuk süreci, gerekse ihtiyari arabuluculuk süreci tarafsız ve bağımsız arabulucular eliyle yürütülmektedir.

Arabulucuya Başvuru Ücretli Mi ? Arabulucuya Ödenecek Ücret Ne Kadardır? Arabulucu Ücretini Kim Öder?

Dava şartı arabuluculuk (zorunlu arabuluculuk) başvurularında taraflar arabuluculuk görüşmelerinde anlaşamazlarsa arabulucuya bir ücret ödemezler. Bu durumda arabuluculuk ücreti devlet tarafından ödenir ve davada haksız çıkan taraftan alınır.Taraflar arabuluculuk yoluyla anlaşmaya vardıkları takdirde arabuluculuk ücreti, aksi kararlaştırılmadıkça taraflarca eşit şekilde ödenir. Taraflar aralarında anlaşarak arabuluculuk ücretinin kim tarafından ve ne şekilde ödeneceğine karar verebilirler. Arabuluculuk ücreti, Adalet Bakanlığı Arabuluculuk Asgari Ücret Tarifesine göre belirlenir. Taraflar, arabuluculuk yoluyla anlaşmaya varırlarsa, anlaşma miktarı üzerinden  %6 oranında ücret öderler. Örnek vermek gerekirse; Antalya’da işçi-işveren uyuşmazlığından kaynaklanan bir sorununuz var. 15.000 TL alacağın söz konusu olduğu bir işçi işveren uyuşmazlığında, tarafların anlaşması halinde arabulucuya ödenecek olan ücret 900 TL’dir. Bu ücreti taraflar eşit şekilde ödeyebileceği gibi arabuluculuk ücretinin tamamının işveren tarafından ya da işçi tarafından ödenmesi de mümkündür, bu daha evvel değindiğimiz gibi tamamen tarafların anlaşmasına bağlıdır.